Uyku Gelişimi ve Bozuklukları

Yazar

Prof. Dr. Sebla Gökçe

Uyku, geri dönüşümlü algıda kopma ve çevreye cevapsızlık durumudur. Tipik olarak gözler kapalı ve yatay uzanır pozisyonda meydana gelmektedir. Uyku sırasında fizyolojik ve davranışsal olarak bir çok değişiklik meydana gelmektedir.

Bebeklik, erken çocukluk, okul çağı ve ergenlik dönemlerinin tümünde uyku sorunlarına sık rastlanmaktadır. Anne-babalar tarafından okul öncesi çocukların yaklaşık %25-50’sinde çeşitli uyku sorunların tanımlanırken, okul çağı çocuklarının ve ergenlerin yaklaşık %20-30’nun uyku bozukluğu denilebilecek düzeyde sorun yaşadığı bildirilmektedir. Uyku zamanında yatmaya direnç gösterme, yalnız yatamama, uykuya dalmanın gecikmesi, uykunun sıkça bölünmesi gibi çeşitlilik gösterebilen uyku sorunları genellikle yaşla değişim göstermekte ve çocuğun fiziksel, duygusal ve nörolojik gelişimi ile bağlantılı olmaktadır.

Uykunun çocukların büyüme ve gelişiminde önemli etkisinin olduğu bilinmektedir. Tedavi edilmediğinde uyku sorunları yıllarca sürmekte, yeterli uyku düzenini sağlayamamış bu çocuklar ruhsal, bilişsel ve sosyal becerilerinde zorlanmalar yaşamaktadır. Tıpkı yetersiz uyku gibi, aşırı uykululuk halinin de çocuklarda öğrenme güçlükleri ile bağlantılı olduğu belirtilmektedir.

Uyku ile ilişkili sorunlar çocuk psikiyatrisi uygulamasında birçok nedenle önemli yer tutmaktadır. Birincisi, yetersiz uyku, azalmış dikkat, dürtüsellik, davranışsal sorunlar ve okul başarısında düşme gibi çocuğun sosyal ve akademik işlevselliğinde ciddi bozulmalara yol açmaktadır. Uyku ile ilişkili solunum sorunları yaşayan çocuklarla yapılan birçok çalışmada horlayan çocuklarda aşırı hareketlilik ve dikkat eksikliği belirtilerine daha fazla rastlanıldığı vurgulanmaktadır. Öte yandan, uykusuzluk ya da uykunun sık bölünmesinin duygudurum üzerinde doğrudan etkilerinin olduğu da bilinmektedir.

Bazı çocuklarda uyku sorunları karanlık, hızsız korkusu nedeniyle görülebilir. Bu durumda bu kaygılarla mücadele yolları planlanır. Bazı çocuklar aşırı dokunsal hassasiyet nedeniyle uyku sorunu gösterebilirler. Yastık kılıfı, nevresim kumaşlarının rahatsız olmayacağı dokular içermesi sorunları azaltabilir. Geceleri bebeklerin uyanması ve tekrar kendiliğinden uykuya dalması normal bir durumdur. Ancak uyandığı zaman tekrar uykuya dalmayı öğrenebilmesi için bebeğe fırsat tanımak gerekir. 

Bebekler ve küçük çocuklar uykuya geçiş yapabilmek için güvende hissetmeye ve ebeveynlerinin yanlarında bulunmasına ihtiyaç duymaktadırlar. Gelişim ile birlikte çocuklar ve ergenlerin içsel güvenlik hissi geliştirmesi, uyku rutinleri ve düzenleri ile ilgili daha fazla sorumluluk almaları beklenmektedir.v

Paylaş